Upadłość konsumencka a wspólny majątek małżonków co warto wiedzieć?

Upadłość konsumencka to instytucja prawna przewidziana dla osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej i stały się trwale niewypłacalne. Celem tego postępowania jest oddłużenie osoby fizycznej poprzez postępowanie sądowe, które może skutkować częściowym lub całkowitym umorzeniem jej zobowiązań finansowych. Proces ten jest regulowany przepisami ustawy Prawo upadłościowe.

Postępowanie upadłościowe może zostać wszczęte wyłącznie na wniosek dłużnika, a sąd przed jego ogłoszeniem dokonuje weryfikacji przesłanek niewypłacalności oraz ocenia, czy złożony wniosek spełnia wymogi formalne i merytoryczne. Upadłość konsumencka nie obejmuje osób prowadzących firmy, chyba że wcześniej wykreślą działalność z ewidencji i spełnią inne wskazane warunki. Należy również pamiętać, że ogłoszenie upadłości wiąże się z licznymi konsekwencjami majątkowymi, zarówno dla upadłego, jak i jego najbliższych.

Wspólny majątek małżonków a ogłoszenie upadłości

W polskim systemie prawnym domyślnym ustrojem majątkowym w małżeństwie jest wspólność majątkowa. Oznacza to, że od chwili zawarcia małżeństwa powstaje wspólność ustawowa, która obejmuje majątek dorobkowy małżonków. W jej skład wchodzą m.in. wynagrodzenia za pracę, przedmioty nabyte w czasie trwania małżeństwa, dochody z majątku osobistego oraz różnego rodzaju świadczenia.

W sytuacji, gdy jeden z małżonków ogłasza upadłość konsumencką, do masy upadłościowej może zostać włączony majątek wspólny. Oznacza to, że syndyk może zarządzać i sprzedawać składniki majątku wspólnego celem zaspokojenia wierzycieli osoby zadłużonej. Z punktu widzenia prawa upadłościowego istotne jest, że z chwilą ogłoszenia upadłości następuje przymusowy rozdział majątku wspólnego, nawet jeśli formalnie nie została ustanowiona rozdzielność majątkowa.

Jak upadłość jednego z małżonków wpływa na drugiego?

Ogłoszenie upadłości przez jednego z małżonków niesie istotne konsekwencje również dla drugiego. Przede wszystkim majątek wspólny wchodzi do masy upadłości, co oznacza, że współmałżonek traci kontrolę nad jego dalszym wykorzystaniem.

Syndyk przejmuje zarząd nad majątkiem i podejmuje decyzje dotyczące jego likwidacji, nawet jeśli druga strona nie ma żadnych długów. Współmałżonek niebędący dłużnikiem może dochodzić swoich praw w postępowaniu upadłościowym, np. poprzez zgłoszenie roszczeń z tytułu udziału w majątku wspólnym. Jednak dochodzenie tych praw podlega rygorom postępowania i nie zawsze kończy się powodzeniem. Ważne jest także, że upadłość jednego z małżonków nie wpływa bezpośrednio na zobowiązania drugiego, chyba że był on współdłużnikiem lub poręczycielem.

Podział majątku wspólnego w trakcie postępowania upadłościowego

Z chwilą ogłoszenia upadłości osoby pozostającej w związku małżeńskim z ustrojem wspólności majątkowej następuje z mocy prawa rozdzielność majątkowa. Niemniej jednak formalny podział majątku nie następuje automatycznie. Całość majątku wspólnego zostaje objęta masą upadłościową i podlega likwidacji przez syndyka. W takiej sytuacji nie jest możliwe przeprowadzenie sądowego lub umownego podziału majątku wspólnego bez zgody sądu upadłościowego.

Co więcej, przepisy prawa upadłościowego przewidują, że co do zasady podział majątku wspólnego nie jest dopuszczalny w toku postępowania. Oznacza to, że współmałżonek upadłego może zostać pozbawiony realnej możliwości zabezpieczenia swoich interesów do momentu zakończenia procesu upadłościowego i rozliczenia masy upadłości.

Czy warto zawrzeć rozdzielność majątkową przed ogłoszeniem upadłości?

Zawarcie rozdzielności majątkowej (intercyzy) może być skutecznym narzędziem ochrony majątku współmałżonka przed skutkami upadłości. Jednak należy mieć świadomość, że skuteczność intercyzy w kontekście postępowania upadłościowego zależy od terminu jej zawarcia. Umowy majątkowe zawarte krótko przed złożeniem wniosku o upadłość mogą zostać uznane za bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, jeżeli sąd ustali, że ich celem było pokrzywdzenie wierzycieli.

Prawo upadłościowe zezwala na uznanie niektórych czynności prawnych, w tym ustanowienia rozdzielności majątkowej, za dokonane z pokrzywdzeniem wierzycieli. W takiej sytuacji syndyk może wystąpić do sądu o ich unieważnienie. Aby rozdzielność majątkowa była skuteczna, powinna zostać zawarta odpowiednio wcześniej i nie może mieć charakteru pozornego. Tylko wtedy współmałżonek upadłego może skutecznie ochronić swój majątek osobisty.

Artykuł powstał przy współpracy z upadlosc-kancelaria.pl.