Spis ludności i mieszkań jest obowiązkowy i realizowany w oparciu o ustawy o spisach. Jednocześnie jest to, obok spisu rolnego, największe przedsięwzięcie statystyczne, jakie podejmowane jest nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Realizacja takich projektów wymaga pełnej mobilizacji, zarówno społeczeństwa jak i państwa.
Po raz pierwszy w historii polskiej statystyki publicznej samospis internetowy w ramach Narodowego Spisu Powszechnego będzie obowiązkowy. W przypadku jeżeli (np. ze względu na zaawansowany wiek, stan zdrowia czy niepełnosprawność) realizacja samospisu będzie niemożliwa, przewidziane są również dwie metody uzupełniające:
- wywiad telefoniczny – przeprowadzany od 16 kwietnia wspierany programem komputerowym,
- wywiad bezpośredni – przeprowadzany od 16 kwietnia przez rachmistrza spisowego i rejestrowany na elektronicznym urządzeniu przenośnym.
Samospis internetowy przeprowadzany jest za pośrednictwem interaktywnej aplikacji, dostępnej od 1 kwietnia na stronie internetowej rządu. W ramach tej metody Respondenci na własnych komputerach lub urządzeniach mobilnych, uzupełnią wymagane dane. Respondent może także skorzystać ze specjalnie przygotowanego stanowiska do samospisu w każdym urzędzie gminy, bądź z możliwości „Spisu na żądanie”, przeprowadzanego przez infolinię spisową (22 279 99 99) w kanale „Spisz się przez telefon”. Infolinia NSP już działa. Zadzwoń pod numer 22 279 99 99, od poniedziałku do piątku w godz. 8.00-18.00. Do 31 marca wybierz Kanał 1 i uzyskaj informacje o Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021.
Spisem objęte są:
- osoby fizyczne stale zamieszkałe i czasowo przebywające w mieszkaniach, budynkach i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami, osoby fizyczne niemające miejsca zamieszkania,
- mieszkania, budynki, obiekty zbiorowego zakwaterowania oraz zamieszkane pomieszczenia niebędące mieszkaniami.
Udział w spisie jest obowiązkowy, a kto wbrew obowiązkowi odmawia wykonania obowiązku statystycznego albo udzielenia informacji w spisie powszechnym, podlega grzywnie.
Weryfikacja tożsamości rachmistrza spisowego
Rachmistrz spisowy, przy wykonywaniu czynności w ramach bezpośredniego wywiadu posługiwać się będzie umieszczonym w widocznym miejscu identyfikatorem, zawierającym m.in.: imię i nazwisko, oraz zdjęcie rachmistrza spisowego, a także numer identyfikatora. Jego tożsamość można będzie zweryfikować przez kontakt telefoniczny z infolinią spisową GUS: 22 279 99 99, a także w aplikacji „Sprawdź rachmistrza” w serwisie rządowym, oraz stronie internetowej urzędu statystycznego.
Na specjalnej stronie GUS dostępne są już pytania z formularza spisowego, który od kwietnia będzie można wypełnić online - link do pytań.
Dnia 2 lutego 2021 roku rząd przyjął projekt noweli ustawy o Narodowym Spisie Powszechnym Ludności i Mieszkań 2021 r. Spis powszechny rozpocznie się dnia 1 kwietnia 2021 r., a zakończy 30 września 2021 r. Projekt został przedłożony przez Prezesa GUS. Zmiany mają umożliwić efektywne przeprowadzenie spisu w warunkach zagrożenia epidemicznego COVID-19.
