W warunkach szybko rozwijającej się gospodarki i rosnącej populacji miejskiej, niekontrolowany rozwój miast i konkurujące ze sobą zapotrzebowanie na tereny zmuszają miasta do rozszerzania działalności poza swoje granice i wykorzystywania niezagospodarowanych terenów na obszarach peryferyjnych. Trend ten doprowadził do wdrożenia miejskich i regionalnych planów rozbudowy i przebudowy miast. Wraz z rozwojem miast coraz powszechniejsze staje się także wdrażanie projektów robót publicznych. Wywłaszczenie pod drogę jest jedną z najczęściej stosowanych metod ułatwiających realizację projektów robót publicznych. Niniejszy artykuł zawiera podstawowe informacje na temat procesu wywłaszczania pod drogę, jego skutków prawnych oraz kroków niezbędnych do odzyskania ziemi przez właściciela gruntu, który został wywłaszczony.
Co to jest wywłaszczenie?
Wywłaszczenie pod drogę to procedura prawna, która pozwala rządowi na przymusowe przejęcie własności prywatnej, za zgodą właściciela, na cele publiczne. Rząd zazwyczaj ma prawo wywłaszczyć prywatną własność na cele publiczne, ale prawo to jest ograniczone pewnymi warunkami i generalnie nie może być wykorzystywane do zabierania prywatnej własności z powodów innych niż użytek publiczny. Wywłaszczenie jest regulowane przez zasadę konieczności i proporcjonalności. Prawne zastosowanie wywłaszczenia jest ściśle określone, a ilość nieruchomości, które mogą być wywłaszczone, jest ograniczona. Wywłaszczenie pod drogę powinno być stosowane w ostateczności, aby zaspokoić ważne potrzeby publiczne.
Rodzaje wywłaszczeń z jakimi możesz mieć do czynienia
Jeżeli strony pozostają bezczynne, organ ustala odszkodowanie na podstawie przedstawionych mu operatów szacunkowych. Osoba wywłaszczona jest stroną postępowania i ma obowiązek aktywnie bronić swoich interesów poprzez wyrażanie opinii i składanie wniosków dowodowych oraz inne środki. Odwołanie od decyzji o przyznaniu odszkodowania składa się do organu wyższego stopnia, który również rozstrzyga na korzyść osoby wywłaszczonej, jeśli nie jest ona zadowolona z tej decyzji. Jeśli i ten proces nie zakończy się dla nich pomyślnie, wówczas nie pozostaje im nic innego, jak wnieść skargę do sądów administracyjnych różnych szczebli, aż w końcu dotrzeć do Naczelnego Sądu Administracyjnego, gdzie sprawy mogą być rozpatrywane bez ograniczeń i ingerencji jakiegokolwiek członka rady. Jakie rodzaje wywłaszczeń można zastosować wobec obywatela?
- przymusowe - kiedy rząd siłą przejmuje nieruchomość (zgoda właściciela nie jest potrzebna) na cele publiczne bez odszkodowania, jest to forma przymusowego wywłaszczenia.
- dobrowolne - prywatni właściciele ziemscy mogą zdecydować się na udzielenie rządowi zgody na wywłaszczenie ich nieruchomości, co jest nazywane "umową wywłaszczeniową" i zgadzają się na zapłatę, nazywa się to "wywłaszczeniem za zgodą".
Co możesz zyskać w zamian za wywłaszczenie pod drogę?
- Odszkodowanie - za wywłaszczoną nieruchomość pod drogę należy się odszkodowanie. Kwota ta jest ustalana zgodnie z prawem regulującym kwestie wywłaszczenia.
- Służebność - wywłaszczony właściciel gruntu musi przyznać rządowi służebność na wywłaszczonej nieruchomości. Służebność ta pozwala rządowi na korzystanie z nieruchomości zgodnie z zamierzonym celem publicznym.
- Zgoda - rząd nie może zmusić właściciela ziemi do wyrażenia zgody na wywłaszczenie jego nieruchomości.
Kroki zmierzające do odzyskania wywłaszczonej ziemi pod drogę
- Zaskarżenie decyzji o wywłaszczeniu - Jeśli uważasz, że Twoja ziemia została wywłaszczona bez odpowiedniego upoważnienia, musisz podjąć kroki prawne, aby decyzja została zweryfikowana i/lub unieważniona. Obejmuje to zaskarżenie decyzji w sądzie.
- Roszczenie o zwrot ziemi - Po wydaniu przez sąd orzeczenia na Twoją korzyść, rząd musi zwrócić Ci Twoją ziemię. W niektórych przypadkach rząd może jednak twierdzić, że nie utrzymywałeś nieruchomości lub że możesz na niej pozostać. W takich przypadkach, w oczekiwaniu na wydanie tytułu własności przez rząd, musisz nadal utrzymywać nieruchomość. Może też grozić kara grzywny.
- Otrzymanie zapłaty - rząd musi wypłacić odszkodowanie w kwocie przyznanej przez sąd. Wysokość odszkodowania jest ustalana na podstawie przepisów prawa regulujących kwestie wywłaszczenia.
